CIE-diagram

Het CIE-diagram (International Commission on Illumination) is een grafische weergave die wordt gebruikt om kleuren in verschillende kleurmodellen te representeren. Het wordt veel gebruikt in de verlichtingstechnologie, de grafische industrie en de kleurwetenschap om kleur te beschrijven en te analyseren. Het CIE-diagram helpt bij het visualiseren van kleurverhoudingen en het vergelijken van verschillende lichtbronnen op basis van hun kleurkenmerken, zoals kleurtemperatuur en kleurweergave.

Basisinformatie over het CIE-diagram:

  1. CIE 1931 Kleurruimte: Het CIE 1931 XYZ-kleurmodel vormt de basis van het CIE-diagram. Dit model werd ontwikkeld door de CIE en is gebaseerd op de perceptie van kleur door het menselijk oog. Het diagram toont de chromaticiteit van kleuren, wat betekent dat het de verzadiging en tint van kleuren weergeeft zonder rekening te houden met de helderheid.

    • X, Y, Z zijn de drie coΓΆrdinaten die de kleur in dit model bepalen.
    • De X- en Y-assen geven de verhouding van de primaire kleuren (rood, groen, blauw) weer.
    • De Z-as wordt vaak genegeerd in het diagram omdat de Y-waarde meestal wordt gebruikt om de helderheid van de kleur te bepalen.
  2. Chromaticiteit: De chromaticiteit van een kleur wordt bepaald door de positie in het diagram. Alle kleuren binnen het diagram kunnen worden getoond door coΓΆrdinaten (X, Y). Kleurwaarden worden weergegeven door hun x- en y-waarden, die verwijzen naar de verzadiging en tint.

  3. Spectrum van zichtbare kleuren: De kromme langs de buitenrand van het CIE-diagram wordt de "spectrale locus" genoemd. Dit geeft de kleuren weer van het zichtbare spectrum van licht (de regenboogkleuren). Dit zijn de pure kleuren van het zichtbare licht (zoals rood, groen, blauw), en elke kleur heeft zijn eigen unieke locatie op het diagram.

  4. Witte punt: Het witte punt in het diagram vertegenwoordigt neutraal wit licht. In het CIE-diagram wordt dit aangeduid met de coΓΆrdinaten (x = 0.33, y = 0.33). Dit punt is belangrijk omdat de kleurtemperatuur van lichtbronnen relatief vaak wordt vergeleken met het witte punt, vooral bij de selectie van verlichting.

Belangrijke onderdelen van het CIE-diagram:

  1. KleurcoΓΆrdinaten: Kleuren worden in het diagram gepositioneerd door hun chromaticiteit. Dit betekent dat je kunt zien hoe een specifieke kleur zich verhoudt tot andere kleuren door zijn plaatsing in het diagram.

  2. Kleurtemperatuur (Kelvin): Een kleurtemperatuur kan worden weergegeven op het diagram met behulp van een zogenaamde "lijn van het zwarte lichaam" of Planck-curve. Dit geeft de temperatuur weer van lichtbronnen zoals de zon, kaarsen, of LED-verlichting. Hoe hoger de temperatuur, hoe koeler en blauwer het licht, terwijl lagere temperaturen warmer en roder zijn.

  3. RGB-ruimte: De RGB-kleurmodellen (rood, groen, blauw) komen uit het CIE-diagram, maar RGB is meer gericht op digitale schermen en apparaten, terwijl CIE meer gericht is op de perceptie van kleur door het menselijk oog.

  4. Gamut: De gamut (kleurbereik) van een lichtbron kan worden gemeten door te zien welk gebied in het CIE-diagram de kleuren van die bron bestrijkt. Dit laat zien of de bron in staat is om alle kleuren weer te geven, of dat het slechts een subset van kleuren biedt.

Toepassingen van het CIE-diagram:

  1. Kleurwetenschap en -perceptie: Het CIE-diagram helpt wetenschappers en ontwerpers te begrijpen hoe kleuren worden waargenomen door het menselijk oog.

  2. Verlichting en LED-technologie: In de verlichting wordt het diagram gebruikt om te bepalen hoe goed een lichtbron de kleur weergave kan realiseren (bijvoorbeeld door het vergelijken van de kleurtemperatuur en de chromaticiteit van verschillende LED's).

  3. Kleurmanagement in de druk- en grafische industrie: Het CIE-diagram wordt gebruikt om kleuren te standaardiseren in drukprocessen, zodat kleuren consistent en accuraat kunnen worden gereproduceerd.

  4. Kalibratie van schermen: Het diagram wordt gebruikt om te begrijpen hoe kleuren op beeldschermen kunnen worden gecorrigeerd, zodat ze nauwkeurig zijn en de kleuren goed worden weergegeven.

Samenvatting:

Het CIE-diagram is een grafisch hulpmiddel dat de chromaticiteit van kleuren toont, gebaseerd op de perceptie van het menselijk oog. Het wordt veel gebruikt in de verlichtingstechnologie, kleurwetenschap en grafische industrie om de kleurweergave van lichtbronnen en display-apparaten te analyseren en te vergelijken. Het diagram biedt een visueel hulpmiddel om kleurtemperatuur, verzadiging, tint en andere kleurkenmerken te begrijpen.