De Coëfficiënt van Utilisatie (CU) is een maatstaf in lichtontwerp die aangeeft hoe efficiënt een verlichtingsinstallatie het opgewekte licht gebruikt binnen een ruimte. Het wordt uitgedrukt als een waarde tussen 0 en 1, waarbij 1 betekent dat al het licht effectief wordt benut en 0 betekent dat vrijwel al het licht verloren gaat.
1. Hoe wordt de CU berekend?
De CU wordt beïnvloed door verschillende factoren, waaronder de eigenschappen van de ruimte en de verlichtingsarmaturen. De basisformule is:
waarbij:
- CU = Coëfficiënt van Utilisatie (hoeveel licht daadwerkelijk op nuttige plekken terechtkomt).
- Lumenoutput van armaturen = Totaal uitgestraald licht door de lampen.
- Werkvlakverlichting = Hoeveel licht daadwerkelijk het werkvlak bereikt.
📌 Een hogere CU betekent een efficiëntere verlichting in de ruimte.
2. Factoren die de CU beïnvloeden
| Factor | Invloed op CU |
|---|---|
| Reflectie van wanden, plafond en vloer | Hoe lichter de oppervlakken, hoe hoger de CU (meer reflectie en minder absorptie). |
| Ruimteverhouding (RCR, FCR, CCR) | Een lagere RCR betekent betere lichtverdeling en een hogere CU. |
| Type en plaatsing van armaturen | Directe verlichting geeft meestal een hogere CU dan indirecte verlichting. |
| Armatuurreflectie en lichtverspreiding | Goed ontworpen armaturen met hoge lichtreflectie verbeteren de CU. |
📌 Lichtgekleurde muren en plafonds helpen om meer licht in de ruimte te behouden, wat de CU verhoogt.
3. Waarom is de Coëfficiënt van Utilisatie belangrijk?
✅ Bepaalt de verlichtingsefficiëntie → Hoe goed het licht gebruikt wordt binnen een ruimte.
✅ Helpt bij het optimaliseren van energieverbruik → Minder verspild licht betekent minder energieverspilling.
✅ Verbetert de lichtuniformiteit → Voorkomt donkere hoeken en schaduwzones.
✅ Wordt gebruikt in verlichtingscalculaties → Essentieel voor het correct dimensioneren van verlichting in kantoren, winkels en industriële gebouwen.
📌 Een lage CU betekent dat veel licht verloren gaat aan reflecties of absorptie, wat extra verlichting en energie kost.
4. Toepassingen van CU in lichtontwerp
🏢 Kantoren → Maximale verlichtingsefficiëntie voor energiebesparing en productiviteit.
🏪 Retail & showrooms → Optimale verlichting om producten uit te lichten zonder lichtverspilling.
🏗 Industrie & magazijnen → Goede lichtverdeling voor veiligheid en werkcomfort.
🏡 Residentiële verlichting → Vermijdt donkere hoeken en verhoogt de lichtkwaliteit.
📌 Lichtontwerpers gebruiken CU-tabellen en simulatiesoftware om de optimale verlichting te berekenen voor verschillende ruimtetypes.
5. Hoe kan de CU worden verbeterd?
🔹 Gebruik lichtgekleurde wanden, plafonds en vloeren → Minder lichtabsorptie, meer reflectie.
🔹 Plaats armaturen strategisch → Zorg dat ze het licht optimaal verspreiden en niet te veel licht naar onbruikbare gebieden sturen.
🔹 Gebruik armaturen met een hoge reflectie-efficiëntie → Armaturen met goed ontworpen reflectoren kunnen de CU verhogen.
🔹 Vermijd diep geplaatste armaturen in hoge ruimtes → Licht dat te hoog wordt geplaatst, kan verloren gaan voordat het de werkruimte bereikt.
📌 Een goede CU betekent dat een ruimte optimaal wordt verlicht zonder onnodige energieverspilling.
💡 Kort samengevat:
De Coëfficiënt van Utilisatie (CU) is een belangrijke maatstaf die bepaalt hoe efficiënt het licht in een ruimte wordt benut. Een hoge CU zorgt voor energiebesparing, betere lichtkwaliteit en optimale verlichting in kantoren, industrie, retail en woningen. Lichtontwerpers gebruiken de CU om verlichtingssystemen zo effectief mogelijk te maken.