Er zijn verschillende vormen van lichtdimming, afhankelijk van de technologie en het type verlichting dat je gebruikt. Elke vorm van dimming heeft zijn eigen kenmerken en voordelen, afhankelijk van je toepassing (bijvoorbeeld voor thuisgebruik, commerciële instellingen of speciale verlichtingseisen). Hieronder geef ik een overzicht van de meest voorkomende vormen van lichtdimming:
1. Fase-aanpassing (Fase-cut dimming)
Dit is een veelgebruikte techniek voor het dimmen van verlichting. Het werkt door een gedeelte van de stroom die naar de lamp gaat af te snijden. Er zijn twee soorten fase-aanpassing:
a) Trailing-edge dimming (achterkantfase)
- Werking: Deze techniek snijdt de achterste helft van de golfvorm van de stroom, waardoor de verlichting dimt. Het wordt vaak gebruikt voor LED-lampen en CFL-lampen, omdat het efficiënter is en minder warmte genereert.
-
Voordelen:
- Geschikt voor LED en CFL-lampen.
- Maakt dimmen mogelijk zonder de kwaliteit van het licht te beïnvloeden.
- Vermindert het risico op flikkeren bij lage helderheidsinstellingen.
- Toepassing: Veel gebruikt in moderne dimmers voor LED's, halogeenlampen en compacte fluorescentielampen (CFL).
b) Leading-edge dimming (voorgrondfase)
- Werking: Deze techniek snijdt de voorste helft van de golfvorm van de stroom, waardoor het licht dimt. Het werd traditioneel gebruikt voor gloeilampen en halogeenlampen.
-
Voordelen:
- Goed voor gloeilampen en halogeenlampen.
- Goedkoper en eenvoudiger, vaak ingebouwd in oudere dimmers.
- Nadelen: Kan leiden tot flikkeren bij het dimmen van LED's of CFL's.
2. Continuïteitsdimming (0-10V dimming)
- Werking: Deze methode gebruikt een analoge signaal (0-10V) om de verlichting te dimmen. Het 0-10V-signaal wordt gebruikt om de helderheid van de lamp aan te passen door het dimmen van de spanningsoutput.
-
Voordelen:
- Wordt vaak gebruikt voor professionele verlichting en commerciële toepassingen.
- Geschikt voor LED's, fluorescentiebuizen en DALI-systemen.
- Biedt een vloeiende dimming van 0 tot 100%.
- Toepassing: Meestal gezien in kantoorgebouwen, scholen, bioscopen en industriële omgevingen.
3. DALI-dimming (Digital Addressable Lighting Interface)
- Werking: DALI is een digitale dimmingtechnologie die het mogelijk maakt om verlichting te bedienen met behulp van een netwerk van apparaten. Elk apparaat heeft een uniek adres, waardoor het systeem individuele lampen of groepen kan aansteken of dimmen.
-
Voordelen:
- Zeer flexibel en aanpasbaar.
- Kan complexe verlichtingssystemen aansteken en dimmen in commerciële en industriële toepassingen.
- Integratie met smart building systems.
- Toepassing: Veel gebruikt in grote commerciële gebouwen, scholen, en smart buildings.
4. PWM-dimming (Pulse Width Modulation)
- Werking: Deze technologie dimt het licht door de aan/uit-tijd van de lamp in te stellen. Het licht wordt snel in- en uitgeschakeld, maar het menselijk oog ziet het als een continu dimlicht.
-
Voordelen:
- Zeer efficiënt en energiezuinig.
- Veel gebruikt voor LED-verlichting.
- Minimaal energieverlies in vergelijking met andere dimtechnieken.
- Toepassing: Vaak gebruikt in LED-lampen, smart verlichting en verlichtingstoepassingen waar efficiëntie en precisie belangrijk zijn.
5. Dimmen via kleurtemperatuur (Tunable White)
- Werking: Deze techniek past niet alleen de helderheid aan, maar ook de kleurtemperatuur van de verlichting. Het kan de verlichting van warm wit naar koel wit of andersom veranderen, afhankelijk van de behoefte.
-
Voordelen:
- Verhoogt de sfeer en productiviteit door de kleurtemperatuur aan te passen aan de tijd van de dag of activiteit.
- Vooral nuttig voor biologisch aangepaste verlichting (bijvoorbeeld, voor gezondheidszorginstellingen).
- Toepassing: Gebruikt in omgevingen waar de verlichting moet worden aangepast om de stemming te beïnvloeden, zoals kantoren, ziekenhuizen, en keukens.
6. Smart Dimmen via apps en spraakbesturing
- Werking: Slimme verlichting maakt gebruik van Wi-Fi, Bluetooth, Zigbee of Z-Wave technologieën om de verlichting via apps of spraakopdrachten te dimmen. Je kunt de helderheid en zelfs de kleurtemperatuur regelen via een smartphone-app of een slimme assistent zoals Alexa of Google Assistant.
-
Voordelen:
- Eenvoudig in te stellen en te bedienen via apps of spraakbesturing.
- Kan worden geïntegreerd in slimme huisnetwerken en geautomatiseerde schema’s.
- Toepassing: Gebruikt in slimme huizen, appartementen, en slimme kantooromgevingen.
7. Fasedraaiknop dimmer
- Werking: Dit is een ouderwetse techniek waarbij de dimmer een mechanische draaischakelaar gebruikt om de stroom naar de verlichting aan te passen. De meeste dimmers die deze techniek gebruiken, zijn geschikt voor gloeilampen en halogeenlampen.
-
Voordelen:
- Simpel en goedkoop.
- Geschikt voor oudere systemen die geen slimme technologie ondersteunen.
- Toepassing: Vond vooral toepassing in oudere woningen en standaard verlichtingssystemen.
8. RF (Radiofrequentie) dimmers
- Werking: Deze dimmers maken gebruik van radiofrequentie-signalen om de verlichting te regelen zonder dat er draadverbindingen nodig zijn. Ze kunnen met afstandsbedieningen of via een smartphone app worden bediend.
-
Voordelen:
- Draadloze bediening zonder kabels.
- Eenvoudig te installeren en te gebruiken.
- Toepassing: Vaak gezien in slimme verlichting en home automation systemen.
Samenvatting van lichtdimmingtechnieken:
- Fase-aanpassing (leading-edge en trailing-edge): Het afsnijden van een deel van de stroomgolf om verlichting te dimmen.
- 0-10V dimming: Gebruik van een analoog signaal om verlichting te dimmen.
- DALI dimming: Digitale dimming via een netwerk van apparaten, vaak voor commerciële toepassingen.
- PWM dimming: Digitale techniek waarbij het aan/uit-patroon van verlichting wordt aangepast.
- Dimmen via kleurtemperatuur: Verlichting waarbij zowel helderheid als kleurtemperatuur wordt aangepast.
- Smart dimming: Dimmen via apps en spraakbesturing, vaak in slimme huizen.
- Fasedraaiknop dimmer: Mechanische dimmer die de stroom in een analoog systeem aanpast.
- RF dimmers: Draadloze bediening van verlichting via radiofrequentiesignalen.